Op dit moment zijn er (naast het zeemansgraf en het ter beschikking stellen aan de wetenschap) twee opties om uit te kiezen als iemand overlijdt: cremeren of begraven. Als iemand niet duidelijk heeft gemaakt waar de voorkeur ligt, kunnen we samen verkennen wat de voor- en nadelen van beide opties zijn. Zo komen we vanzelf uit bij de keuze die het best past en gaan we vanuit daar op zoek naar de locaties die hierbij aansluiten.

Een grote angst van veel mensen; wat als ik in tranen uitbarst tijdens mijn speech? Mijn eerste vraag terug is dan altijd “en wat precies is daar erg aan?” Want andersom heb je alle begrip als iemand huilt en misschien even niet uit de woorden komt. Wees dus ook mild voor jezelf en het bijzondere is dat de mensen die dit het hardst roepen vaak zoveel sterker zijn dan ze denken. Zie de mogelijke tranen niet als zwakte maar een teken van kracht en moed.  Adem in, neem een slokje water, vaak gaat het dan vanzelf weer goed.

Symboliek kun je op veel manieren verwerken tijdens een afscheid. Zo had een vrouw vele spirituele interesses en voor haar waren veertjes een teken van bescherming en aanwezigheid van overleden dierbaren of zelfs engelen. Alle genodigden kregen daarom als tastbare herinnering na afloop van de dienst een klein wit veertje mee. Deze werden uitgedeeld door haar vijfjarige kleindochter, een kleine engel. Een persoonlijk, klein cadeautje wat symbool stond voor haar persoonlijkheid.

Ons hele leven gebruiken we onze handen om liefde te geven en delen. Een aai over iemands bol, een schouderklop, hand in hand over straat. Als iemand overlijdt, kan het troostend zijn om iets van deze persoon en diens handen bij je te houden. Dit kan bijvoorbeeld door het maken van een gipsafdruk, maar ook door het afnemen van de vingerafdruk. Deze is dan later te verwerken in een sieraad, kunstwerk of tatoeage. Iets om bij stil te staan voor het definitieve moment van afscheid nemen en sluiten van het omhulsel.

Vaak komt een overlijden onverwacht en moet er in allerijl nagedacht worden over het afscheid. Waar, wanneer, hoe, maar ook belangrijk; met wie? Wie geven we de ruimte om afscheid te komen nemen? Nabestaanden vergeten hierin vaak aan zichzelf te denken. “Maar mijn vrienden hebben mijn vader helemaal niet gekend” hoor ik vaak.  Toch kan het heel troostend zijn dat zij er voor jou zijn deze dag. Als steun tijdens het afscheid zelf, maar juist ook in de periode erna. Door hun aanwezigheid zijn zij beter in staat zich in je te verplaatsen, je hebt een gedeelde ervaring. Mijn advies is dan ook altijd om bij het opstellen van de adreslijst ook jezelf en de overige nabestaanden niet te vergeten.

Afscheid nemen is belangrijk en nodig voor het omgaan met het verlies en rouwen om een overleden dierbare. Dat geldt voor volwassenen, maar zeker ook voor kinderen. Hoe jong ze ook zijn, ze horen, zien en voelen meer dan we doorhebben. Hoe mooi is het dan als je open over de dood en het afscheid kunt communiceren en (klein)kinderen zelfs actief betrekt? Laten zien en ervaren dat dood niet eng is. Ze een rol geven bij het afscheid nemen. Dat kan al in de vorm van mooie blaadjes zoeken in de tuin die mee kunnen in de kist, het maken van een tekening of het aansteken van de kaarsen tijdens de dienst… samen zoeken we naar de vorm die bij jullie en de leeftijd van de (klein)kinderen past.

Waar de een graag met een statige rouwauto vervoerd wil worden, kiest een ander heel bewust voor een bakfiets. Tegenwoordig is veel mogelijk en ik kan jullie de uiteenlopende opties laten zien in het eerste gesprek. Wist je dat je zelfs met je eigen auto mag vervoeren? Zolang de kist of het omhulsel past en gesloten kan worden vervoerd. Kortom: niets is te gek en alles is bespreekbaar. 

Zoveel mensen, zoveel wensen.. en dat gaat zeker op voor eten. Nabestaanden kiezen steeds vaker bewust voor iets anders dan de traditionele koffie met cake. Borrelen met bitterballen blijft favoriet, maar ik ga graag op zoek naar iets passends, zoals het favoriete hapje van opa of het lekkere chocolaatje wat je altijd in je hand gestopt kreeg van je moeder. We kunnen het regelen en zo de uitvaart nog meer eigen en persoonlijk maken.

Gedurende het afscheid zijn er momenten dat de kist verplaatst moet worden, bijvoorbeeld van de rouwauto naar een aula of andersom. Dit kan in veel gevallen met een rijdende baar, maar in sommige gevallen moet er ook een stukje gedragen worden. Dan is het goed om te bedenken wie dat kan en wil doen. We kunnen professionele dragers inhuren, maar vaak dragen nabestaanden zelf de kist, een mooie uiting van liefde en een laatste eer.

Bloemen brengen kleur en expressie, maar kunnen ook zorgen voor rust en kalmte. Welke bloemen en kleuren passen bij jou of jullie dierbare? Jullie bepalen welke sfeer je wilt creëren tijdens het afscheid en bloemen kunnen daar aan bijdragen. Zo kunnen we de genodigden vragen een bloem in een bepaalde kleur mee te brengen en met de Bloemenband een prachtige kistomlijsting te maken. Als we er van te voren over nadenken, dragen de bloemen prachtig bij aan het totaalbeeld van het afscheid.

En dan is het stil…. zoek naar verbinding om in gedachten even heel dichtbij je verloren dierbare te zijn in een wereld die na het afscheid gewoon doordraait. Het vinden of creëren van een ‘pleisterplek’ helpt om je weer even verbonden te voelen en stil te staan bij het gemis en verdriet. Dit kan een plek in de natuur zijn, maar ook in huis met een foto of een kaars om te branden. Een pleister voor de ziel.

Als alternatief voor het condoleanceboek kun je ervoor kiezen om met de rouwkaart een herinneringskaartje mee te sturen. Genodigden kunnen thuis in alle rust een herinnering of boodschap noteren. Dit kaartje stoppen ze bij aanvang van de dienst bijvoorbeeld in een pot die jullie mee naar huis krijgen. Alle herinneringen krijgen zo in alle rust aandacht en bieden troost.